بازتاب شرایط اجتماعی در تحلیل کنش‌های‌‌گفتاریِ تفسیرِ عرفانیِ کشف‌الاسرار

نویسندگان

  • سوسن جبری عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی
  • مریم جعفری کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی
چکیده مقاله:

 موضوع این پژوهش بررسی کنش­های گفتاری در بخش تفسیر عرفانی کشف­الاسرار و عده­الابرار است. شیوۀ پژوهش بر پایۀ نظریۀ جان راجرز سرل و طبقه­بندی پنجگانۀ او از کنش­های گفتاری و نمونه­برداری سیستماتیک از پاره­گفتارها قرار دارد. تحلیل داده­ها نشان می­دهد که بیشترین بسامد را کنش­های اظهاری با حدود 55% از کل کنش­ها دارد و قصد آن بیان باورهای صوفیانۀ میبدی است که اغلب از زبان خداوند و مشایخ طریقت بیان می­شود. پس از آن کنش­های عاطفی با 26% قرار دارد که که از زبان خداوند نقل می­شود و قصد آن فراخوانی عواطف مخاطب و اقناع است. پس از آن کنش­های ترغیبی با 15% فراوانی قرار می­گیرند. بسامد کمتر کنش ترغیبی نشان می­دهد که قصد ترغیب مخاطب و تبلیغ صریح چندان مورد توجه صوفیان بزرگ نیست و کمتر کاربرد دارد. در مرتبۀ چهارم، کنش­های تعهدی با 2% هستند که قصد دارند، مهر و بخشش الهی را از زبان خداوند تعهد ­کنند. سرانجام کنش­های اعلامی هستند با کمتر از 1% از اصول دین، از زبان خداوند و قرآن سخن می­گویند. تحلیل کنش­های گفتاری، موضع پنهان میبدی را نسبت به جریان­های فکری دورانش بازمی­تاباند و حضور او را در گیرودار جدال­ میان اهل شریعت و اهل طریقت و همچنین جدال میان فرقه­های صوفیه اهل عشق و اهل زهد در هرات قرن ششم نشان می­دهد نیز، نگرش انتقادی او را به جریان­های فکری روزگارش آشکار می­سازد و بالأخره راهبرد گزیدۀ میبدی را در جمع­آوری، حفظ و سامان دادن به یک نظام فکری منسجم از اندیشه­های مشایخ پیشرو صوفیه می­نمایاند.

Download for Free

Sign up for free to access the full text

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

تحلیل رویکردهای عرفانی ‌ـ اجتماعی سعدی شیرازی

سعدی و افکارش از دیرباز محل مناقشه‌ای مهم بوده است: سعدی عارف است یا خیر؟ عرفان در نگاه او چه نسبت و کارکردی با اجتماع و جامعه‌اش دارد؟ و وقتی از عشق، به مثابه پرکاربردترین واژۀ کلیدی در آثارش، سخن می‌گوید از عشقی زمینی سخن می‌راند یا آسمانی؟ مقالۀ حاضر دو بخش عمده دارد؛ بخش نخست نگاه‌های برخی منتقدان و طرفداران سعدی را بررسی اجمالی می‌کند تا فضای سعدی‌ستیزی دگرباره یادآور خوانندۀ محترم شود. پا...

متن کامل

تحلیل جایگاه اطمینان در قرآن و بازتاب آن در متون عرفانی

اطمینان و آرامش دل نقش مهم و اساسی در تکامل معنوی انسان دارد و آیات متعددی در قرآن به این موضوع اختصاص یافته است. در این آیات به نقش ایمان در ایجاد اطمینان و نقش اطمینان در کاملتر شدن ایمان اشاره شده است. نیز خداوند در آیات بسیاری مؤمنان را به ذکر و یاد خدا دعوت می‌کند که نتیجة آن اطمینان و آرامش دل است. بر اساس آموزه‌های قرآنی، اطمینان که به واسطة ایمان قوی و صفای ذکر و پس از مراقبه و مجاهده ح...

متن کامل

تحلیل جایگاه اطمینان در قرآن و بازتاب آن در متون عرفانی

اطمینان و آرامش دل نقش مهم و اساسی در تکامل معنوی انسان دارد و آیات متعددی در قرآن به این موضوع اختصاص یافته است. در این آیات به نقش ایمان در ایجاد اطمینان و نقش اطمینان در کاملتر شدن ایمان اشاره شده است. نیز خداوند در آیات بسیاری مؤمنان را به ذکر و یاد خدا دعوت می‌کند که نتیجة آن اطمینان و آرامش دل است. بر اساس آموزه‌های قرآنی، اطمینان که به واسطة ایمان قوی و صفای ذکر و پس از مراقبه و مجاهده ح...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 69  شماره 233

صفحات  71- 93

تاریخ انتشار 2016-08-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023